युगनाथ शर्मा पौडेल ः लेखक
संयुक्त राज्य अमेरिकाको ४७ अौं राष्ट्रपति पदको लागि अाज ५ नोभेम्बर मंगलबारका दिन मतदान हुन गइरहेको छ ।अमेरिकाको राष्ट्रपति पदका लागि डेमोक्र्याटिक पार्टीको तर्फबाट उपराष्ट्रपति कमला ह्यारिस् र रिपब्लिकन पार्टीका पूर्व राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पबीच कडा प्रतिस्पर्धा हुँदैछ ।
अघिल्लो पटक दोस्रो कार्यकालका लागि हालका राष्ट्रपति जोन बाइडेनसँग पराजित भएका ट्रम्प उपराष्ट्रपति कमलासँग भिड्न गइरहेकाले सारा विश्वको ध्यान अमेरिकी राष्ट्रपति निर्वाचनतर्फ केन्द्रित भएको छ । खासगरी बाइडेनको कार्यकालमा रुस-युक्रेन युद्धदेखि लिएर इजरायल-गाजाबीचको द्वन्दले सिर्जित मध्यपूर्वको अशान्तिलाई हल गर्न अमेरिका असफल भएको सन्दर्भमा हुन गइरहेको राष्ट्रपति निर्वाचनमा ट्रम्प र कमलाबीच कडा टक्कर परिरहेको मत सर्वेक्षणले देखाएका छन् । सात करोड ६० लाख मतदाताले भाग लिने अमेरिकी राष्ट्रपति निर्वाचनमा कमला र ट्रम्पमध्ये कसले बाजी मार्ने हुन् भन्ने त निर्वाचन परिणामले देखाउने नै छ ।
अघिल्लो पटक दोस्रो कार्यकालका लागि हालका राष्ट्रपति जोन बाइडेनसँग पराजित भएका ट्रम्प उपराष्ट्रपति कमलासँग भिड्न गइरहेकाले सारा विश्वको ध्यान अमेरिकी राष्ट्रपति निर्वाचनतर्फ केन्द्रित भएको छ । खासगरी बाइडेनको कार्यकालमा रुस-युक्रेन युद्धदेखि लिएर इजरायल-गाजाबीचको द्वन्दले सिर्जित मध्यपूर्वको अशान्तिलाई हल गर्न अमेरिका असफल भएको सन्दर्भमा हुन गइरहेको राष्ट्रपति निर्वाचनमा ट्रम्प र कमलाबीच कडा टक्कर परिरहेको मत सर्वेक्षणले देखाएका छन् । यो सात करोड ६० लाख मतदाताले निर्वाचनमा कमला र ट्रम्पमध्ये कसले बाजी मार्ने हुन् भन्ने त निर्वाचन परिणामले देखाउने नै छ । यो निर्बाचनमा कमला ह्यारिसले बाजि मारिन भने यो महिला रास्ट्रपतिको पहिलो खुट्किलो हुनेछ र ट्र्म्पले बाजि मारेमा एक चुनाव हारेर पनि फ़ेरि जित्ने अर्को रेकर्ड हुनेछ ।
अमेरिकी चुनाव संसारभरको ध्यान आकर्षित गर्ने विषय हो, जसले विशेषगरी विश्व राजनीतिमा ठूलो असर पार्छ। यस पटकको चुनावले लोकतान्त्रिक विश्व व्यवस्था, मध्यपूर्वको शान्ति प्रक्रिया, र विश्व अर्थतन्त्रमा विशेष गरी दुई महाशक्तिहरू – अमेरिका र चीन – बीचको प्रतिस्पर्धामा निर्णायक प्रभाव पार्न सक्छ ।
अमेरिकालाई विश्वको सबैभन्दा शक्तिशाली लोकतन्त्र मानिन्छ। यसका निर्वाचन परिणामहरू अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धहरूमा व्यापक प्रभाव पार्न सक्छन्, विशेष गरी राष्ट्रपति जो बाइडेनको कार्यकालमा उठेका मुद्दाहरूमा। सन् २०२४ को चुनावले विश्व राजनीतिका केही पेचिला मुद्दाहरू, जस्तै इजरायल-इरान तनाव, रुस-युक्रेन युद्ध, चीनको उदय, र अमेरिका-भारत सम्बन्धलाई नयाँ दिशा दिनसक्छ।
इजरायल-इरान तनाव
मध्यपूर्वमा इजरायल-इरानको तनावले यो क्षेत्रलाई अस्थिर बनाएको छ। बाइडेन प्रशासनले इरानसँग परमाणु सम्झौतामा फर्किने कोसिस गरे पनि खासै उपलब्धि हुन सकेन। आगामी अमेरिकी प्रशासनको प्राथमिकतामा यो सम्झौता पर्ने सम्भावना भए पनि यसको सफलतामा अन्तर्राष्ट्रिय सहयोग र मध्यपूर्वका अन्य क्षेत्रीय शक्ति, विशेषगरी साउदी अरब र इजरायल,को समर्थन आवश्यक हुनेछ। चुनाव परिणामले यदि कूटनीतिलाई बढावा दिन्छ भने, यसले इजरायल-इरान तनाव कम गर्न र मध्यपूर्वमा स्थिरता ल्याउन मद्दत पुर्याउन सक्छ।
रुस-युक्रेन युद्ध
रुस-युक्रेन युद्ध पनि अमेरिकी चुनावको मुख्य मुद्दामध्ये एक हो। वर्तमान बाइडेन प्रशासनले युक्रेनलाई सैन्य सहायता उपलब्ध गराइरहेको छ, जसले यस युद्धको अवधि लम्ब्याएको छ। तर, भविष्यको प्रशासनले रुससँग कूटनीतिक समाधानको प्रयास गर्ने सम्भावना रहेको छ, जसले यो युद्धको अन्त्यमा सहयोग गर्न सक्छ। अमेरिकी नेतृत्वले युक्रेनको पुनर्निर्माण र यूरोपमा शान्ति स्थापनामा विशेष भूमिका खेल्न सक्छ।
डलरको दबाब, र चीनको उदय
चीनको अर्थतन्त्रले बढ्दो विश्वव्यापी प्रतिस्पर्धामा चुनौती खडा गरेको छ। बाइडेन प्रशासनले “चीनलाई चुनौती” दिने रणनीति अपनाइरहे पनि डलरको मूल्य र आर्थिक प्रभाव घट्दै गएको देखिन्छ। यदि आगामी प्रशासनले चिनियाँ सामानहरूको अमेरिकी बजार पहुँचमा प्रतिबन्ध, र वित्तीय सुधारहरू गर्न सक्रियता देखायो भने, यो विश्वव्यापी बजारमा ठूलो प्रभाव पार्न सक्छ। यसका साथै, अमेरिकी लगानीकर्ताले एशियामा बढ्दो चीनीया प्रभावलाई प्रतिस्थापित गर्न नयाँ उपायहरू अवलम्बन गर्न सक्छन्।
लोकतान्त्रिक विचारधारा र चीन
चीनको उदयले लोकतान्त्रिक विश्व व्यवस्था चुनौतीमाथि पार्दैछ। चिनियाँ प्रभाव र अमेरिकी “कठोर शक्ति” बीचको द्वन्द्वले अन्य मुलुकहरूको लोकतान्त्रिक संरचनालाई असर पुर्याउन सक्छ। बाइडेन प्रशासनले लोकतन्त्रलाई समर्थन गर्ने नीति लिइरहे पनि, अमेरिकाभित्रै बढ्दो विभाजनका कारण यसमा स्थायित्व ल्याउन गाह्रो भएको छ। आगामी प्रशासनले लोकतान्त्रिक विश्वव्यवस्थाको मजबुतीको लागि चीनविरूद्ध एकीकृत रणनीति बनाउन सक्छ।
अमेरिका-भारत र भारत-क्यानडा सम्बन्ध
बाइडेन प्रशासनमा अमेरिका र भारतबीचको सम्बन्ध बलियो बनेको छ। यो सम्बन्ध खासगरी चीनविरोधी रणनीतिमा आधारित छ। भारतलाई अमेरिका आफ्नो प्रमुख रणनीतिक साझेदार मान्दछ, जसले दक्षिण एशिया र हिन्द-प्रशान्त क्षेत्रमा स्थायित्व कायम गर्न मद्दत पुर्याउँछ। भारत-क्यानडा सम्बन्ध, भने हाल भारत र क्यानाडाबीचको राजनीतिक तनावको कारण कमजोर हुँदै गइरहेको छ। आगामी अमेरिकी प्रशासनले क्यानडासँगको विवाद समाधान गर्नमा भारतलाई सहयोग दिनसक्छ, जसले तीनै देशबीचको सम्बन्धलाई सुदृढ बनाउन सक्छ।
निष्कर्ष
२०२४ को अमेरिकी चुनावले विश्व राजनीतिमा महत्वपूर्ण परिवर्तन ल्याउने क्षमता राख्छ। चाहे यो मध्यपूर्व शान्ति होस्, चाहे रुस-युक्रेन द्वन्द्व, चाहे चीनसँगको आर्थिक प्रतिद्वन्द्विता, अमेरिकी चुनावको परिणामले यी सबै मुद्दाहरूमा प्रभाव पार्नेछ। यसले लोकतान्त्रिक विचारधाराको पुनर्स्थापन र बहुपक्षीय सहयोगलाई प्राथमिकता दिएर एक नयाँ मार्गचित्रको स्थापना गर्न मद्दत पुर्याउन सक्छ।(लेखक ः वरिष्ठ पत्रकार हुनुहुन्छ)
All reactions:
44
